Çocuklarda saç dökülmesi, yetişkinlerde olduğu gibi önemli bir konudur. Saçlar dış görünümü etkilediği gibi, psikolojik gelişme açısından da etkilidir. Çocuklarda saçlar sadece gözlemle gelişme, büyüme ve beslenme ile ilgili bilgiler verebildiği gibi, doğumsal hastalıkların teşhisi hakkında yardımcı olur. Çocuklarda görülen saç hastalıkları ve dökülmeler metabolik bozukluklara ya da altta yatan bio kimyasal etkenler sebebiyle olabilir. Alopesi olarak adlandırılan saç dökülmeleri, çocuklarda bölgesel ya da geniş bir alanda görülebilir. Bu tür saç dökülmeleri skar bırakan ve bırakmayan olarak sınıflandırılır. Skar bırakan türden saç dökülmeleri ender görülür. Piyoderma ya da tinea kapitise olarak gelişme gösterebilirler. Viral, bakteriyel ve paraziter hastalıklar saçlarda lokal alopesiye neden olabilir. Çinko ve protein eksikliği, çölyak hastalığı gibi metabolik bozukluklarda saç dökülmelerine etkendir. Bu saç dökülmelerinde saç tellerinde kalıcı hasar meydana gelmeden, tedavi uygulandığında saç dökülmesi ve büyüme sorunları normale dönecektir.
Çocuklarda saç dökülmesinin türleri nelerdir?
Telogen enfluviyum: Büyümüş olan saçların aynı zamanda dinlenme dönemine geçmesiyle oluşan saç dökülmeleridir. Bu çocukların doğumdan 3-4 ay sonraki saç dökülmelerinin sebebidir. Bunun yanında ateşli bir hastalık geçirmelerinin 2-4 ay sonrasında da yaşanabilir. Bu türde kıl folikülleri sağlam olup, alopesik alanlar yoktur. Saçlarda seyrelme olduğundan, geri dönüşü olan bir dökülme türüdür. Çocukların saçları yıkama, tarama gibi eylemlerde dökülme olsa da, sağlıklı saçların yeniden çıkacağı bir durumdur.
Travmatik alopesi: Saçların şiddetli olarak çekilmesiyle oluşan saç dökülmeleridir. Fön, saç tokaları, fırçalar, saç bantları gibi etkenler buna sebep olabilir. Travma sonucunda meydana gelen saç hasarlarından dolayı oluşan dökülmeler, geri dönüşü olan türler arasındadır. Çocukların saç biçimleri değiştirilerek bu saç dökülmelerinin önüne geçilebilir. Travma sonucunda skar ve bölgesel lenfadedopati gelişirse, tehlikeli durumlar söz konusu olabilir.
Toksik alopesi: Bu tür saç dökülmeleri ilaçların ve radyasyonun etkisiyle meydana gelir. Büyüme dönemindeki saçlar distrofik hale gelerek incelir ve kopar. İlaç tedavisinin başlangıcından 1-3 hafta sonra oluşur. İlaçların bırakılmasıyla saçlar yeniden çıkmaya başlar. Heparin, talyum ve kumarinler de bu tür saç dökülmesi yaparlar.
Trikotilomani: Saçların çekilmesi, koparılması ve yolunması sonucunda oluşan parçalı saç kayıplarıdır. Saçlı deride düzensiz alopesik alanlar meydana getirir. Kızlarda %3 oranında, erkeklerde %1 oranında görülen bir durumdur. Tanısı için biyopsi yapılması gerekir. Saç kaybının olduğu bölgede farklı uzunlukta saçlar bulunur. Saçların uçları kırılma sebebiyle künt görünümdedir. Bu durum bazı çocuklarda obsesif kompulsif bozuklukların belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Aile ve çocukta uyumsuzluk olması nedeniyle tedavisi zorlaşır. Bu durumun uzun sürmesi saçlarda kalıcı hasar sebebidir. Aile ve çocukla iletişim kurularak, psikolojik açıdan destek almaları gereği anlatılmalıdır.
Alopesi areata (Pelad): Bu türde oval yuvarlak şekilde, hızlı ve küme halinde saç dökülmeleri meydana gelir.
Saç derisi normal görünümde olup, etrafındaki saçlar kolayca çekilebilir özellik gösterir. Köklerde saç bulbusu belirgindir. Nedeni kesin olarak bilinmese de, kalıtımsal etkenler, addison hastalığı, kollajen vasküler hastalıklar, vitiligo gibi rahatsızlıkların sonucunda gelişebilir. Stres ve psikolojik sorunlarda bu tür dökülmeleri tetikleyebilir. Down sendromlu çocuklarda sıkça rastlanan bir durumdur. Tedavisinde tropikal sterodler, kontakt alerjenler, minoksidil kullanılmaktadır. Saçların büyümesinde sistemik korkikosteroid tedavisi etkili olmaktadır. Ancak tedavi kesildiğinde saçlar yeniden alopesik duruma gelmektedir.
Çocuklarda saç dökülmesinin nedenleri nedir?
Yapısal bozukluklar kaynaklanan saç dökülmeleri: Saç yapısındaki bozukluklar doğumsal kökenli ya da edinilmiş özellikte olabilir. Bunları bir kısmı bio kimyasal değişiklikler neticesinde oluşurken, bir kısmının nedeni bilinmemektedir. Saçların mikroskobik incelemesi sonucunda bozukluklar anlaşılabilir. Bu tür nedenler arasında aşağıdaki sebepler bulunabilir.
- Trikodistrofi: Saçlardaki kükürt içeriğinde azalma olduğunda, saç dökülmeleri meydana gelir. Bu aynı zamanda çocuklarda zeka ve büyüme geriliği sorunlarını da beraberinde getirir. Bu durumda saçlarda düzensizlik gözlenir.
- Trikoreksis invaginata: Saçlar kolay kırılma özelliğine sahiptir. Uzama özellikleri birkaç mm den öteye gitmez. Amino asit metabolizması bozukluğu eşlik eder.
- Trikonodozis: Travmaya bağlı olarak kıvırcık saçlarda daha fazla görülür. Saçlar düğüm atılmış gibi ve bölgesel kalınlaşma gösterir.
- Menkes sendromu: Bu tür çocuklar sorunsuz bir hamilelik sonrasında doğarlar. Yeni doğan döneminde hipotoni, hipotermi, beslenme güçlüğü ve gelişme geriliği gösterirler. Doğumda normal sayılabilecek saçlar, 3 hafta sonra yerini ince kırılgan saçlara bırakır. Çocuklarda burun kökü basık ve psikomotor gerilik izlenmektedir. Bunun nedeni bakırın vücutta düzenli olarak dağılmamasıdır. Bakır ince bağırsakta emilse de, kana geçişi bozuktur. Bu yüzden vücutta bakırın azaldığı izlenir. Tedavisinde deri altından ya da kas içinden bakır enjekte edilmektedir.
Metabolik, beslenme ve endokrin nedeniyle oluşan saç dökülmeleri: Beslenmenin yetersiz olması halinde saçlarda incelme, geç büyüme ve erken dökülme sorunları yaşanır. B12 vitamin eksikliği, demir eksikliği saçlarda kalitenin bozulmasına yol açar. Saçlar dökülür, ince saçlar ortaya çıkar. A vitamini fazlalığı da, saçlarda seyrelme ve incelme olmasına neden olur. Bu yüzden çocukların beslenme düzenine dikkat edilmelidir. Uzun süre diyet uygulamak durumunda kalan çocukların, mutlaka doktor kontrolünde olması gerekir.
Enfeksiyonlar nedeniyle oluşan saç dökülmeleri: Saç dökülmesi nedenleri arasında mantar ve paraziter enfeksiyonlarda rol oynamaktadır. Bu durumlarda yuvarlak biçimlerde, hafif kepekli görüntüde olan saçlar incelerek, saç kayıplarına neden olur. Saçlar deriye yakın yerlerden kopar. Tedavisi için, tropikal losyon ve spreyler, sistematik antifungal tedavi uygulanmaktadır. Çocukların kişisel temizliğine dikkat edilmelidir. Bit, sirke gibi parazitlerde saçların incelmesine ve dökülmesine sebep olabilir.
