Çağımızın sorunu alzheimer’a yakından bakıyoruz!
Alzheimer’ın ilk belirtisi kişilik değişmesi olabilmekte. Alzheimer’ın belirtileri ve evreleri iki şey için çok önemlidir. Birincisi erken tanıdır. Alzheimer hastası olan birinde erken tanı hayati değer taşır.
Çünkü hastalık ne kadar erken tespit edilirse, hastalığın etkilerinin yavaşlatılması ve evreler arası geçişin süresi o kadar uzatılır. İkinci ise, hastanın alzheimer hakkında bilgilenmesidir.
Hasta da unutkanlık üst seviyede olduğu için alzheimer’ın sözlük tanımını yitirir ve tedavi süresince yakın çevresine büyük zorluklar yaşatır. Ancak erken tanı sayesinde hasta, uzmanlar tarafından alzheimer hakkında bilgilendirilir ve böylece hasta kafasındaki soru işaretlerine cevap bulur.
Tedavi süresince yakın çevresiyle iyi ilişkiler kurmaya odaklanan hasta tedavi sürecine daha bir hevesli girer. Aslında ikinci kısım biraz daha psikolojik etkenlerle alakalıdır. Şimdi alzheimer hastalarında görülebilecek ilk belirtilere geçelim.
Alzheimer belirtileri
Beyinsel fonksiyonların düşmeşiyle birlikte alzheimer hastalarının beyin yapısında bazı kısımlar küçülmeye başlar. Küçülen kısımlar beynin aktif yapısını yavaş yavaş kaybettirerek beyni pasifleştirir.
Oluşan bu durum sonunda hasta alzheimer belirtileri göstermeye başlar ve belirtiler sonrasında evre evre hastalık şiddetini arttırır.
Alzheimer ilerledikçe belirtiler daha da şiddetlenmeye başlar ve hasta sosyal yaşantısını sürdüremez hale gelir.
Alzheimer’ın başlıca belirtileri
- Konuşma da zorluk: İlk belirtilerden birisi konuşma da kekemelik ve anlamsız sesler çıkarma yönündedir. Kişi konuşurken “ıhh, şey, falan” gibi ara kelimeleri çok fazla kullanıyorsa, konuşurken kurduğu cümlenin düzenini bozuyorsa ve bir anısını anlatırken zihinsel bir boşluğa düşüyorsa bunlar alzheimer belirtisi olabilir.
- Genel yaşantı da gündelik işleri aksatan unutkanlıklar alzheimer belirtilerindendir. Ayrıca yakın bir zamanda değiştirilmiş kişisel bilgilerin (örn. kredi kartı şifresi, sosyal medya parolaları vb.) unutulması belirtiler arasındadır.
- Kafadan yapılan matematiksel-mantıksal işlemlerde zayıflama: Bireyin mantıksal-matematiksel soruları çözme de yetenekli olduğunu varsayalım. Alzheimer hastası olan birisi bu yetilerini kısa zamanda kaybeder ve bu yetilere sahip olduğu zaman zaman aklına bile gelmez.
- Hasta, geçmişte idame ettirebildiği sosyal yaşantısını artık kontrol ve takip edemez. Böylece sosyal yaşantısının hızına yetişememeye başlar.
- Gündelik hayatında sürekli kullandığı eşyaların artık ne işe yaradığını unutur. (örn. anahtar, satranç taşı, tesbih) Bu eşyaları nasıl kullanacağı hakkında fikir sahibi değildir.
- Anlama da ve idrak etme de zayıflama: Hasta karşısındaki kişinin anlattıklarını anlayamaz ve anlatılanın dışında alakasız yorumlarda bulunur. Bu büyük bir alzheimer belirtisidir.
- Çevresini algılama da sorun yaşar. Nerede olduğu ve oraya nasıl gittiği gibi sorulara zihninde cevap bulamayabilir.
- Ev içerisindeki yaşantısında hasta, var olan eşyaları olması gerekenden farklı yerlere koyar. (Örn. çaydanlığı buz dolabına koyması, halının altına enteresan şeyler saklaması gibi)
- Genel olarak karar vermede ve sağlıklı düşünmede zayıflık gözlenir. Bir olay karşısındaki tutumu ve ani kararlarındaki mantıksallığı göz önüne alınarak kişinin alzheimer olup olmadığı gözlemlenebilir.
- Hayatında vazgeçemediği değerlerden kopma: Her insanın hayatında her zaman yapmaktan zevk aldığı bir şeyler vardır. Alzheimer hastaları, unutkanlıkları had seviye de olduğu için zevk aldıkları bu eylemleri artık yapmayı bırakırlar.
- Kişisel davranış bozukluğu: Sebepsiz yere ağlama veya bağırma gibi durumlar alzheimer hastalarında gözlemlenebilir. Bu gibi durumlarda hasta mantıklı düşünemez ve beyniyle adeta bir savaş içerisine girer. Bu esnada dışarıya karşı farkında olmadığı davranışlar sergiler.
Alzheimer evreleri ve hastalık süreci
Alzheimer hastalığı bulunan bir kişi asabi davranışlarda bulunabilir ve yakın çevresine karşı kırıcı söylemler sarfedebilir. Bu gibi davranışlara bakılarak hasta hakkında gözlemsel bir bilgiye ulaşılabilir. Alzheimer hastalığı 3 evreden oluşmaktadır. Bunlar, erken evre, orta evre ve geç evredir.
Fark edilemeyen erken evre:
Hastanın sağlık durumu yakın çevresi tarafından tamamen yanlış anlaşılır. Yukarıda saydığımız alzheimer belirtileri yaşlılıkla bağdaşlaştırılır ve sorunun nedeninin yaşlılık olduğu düşünülür. Alzheimer’ın erken tanısı çok zor olduğu için hastanın durumunu farketmek gerçekten olanaksızdır.
Bizim tavsiyemiz yukarıdaki belirtilerden biri ile karşılaştıysanız hastayı alanında uzman bir doktora göstermenizden yana olacaktır. Erken evre döneminde en büyük belirti sık sık unutkanlık yaşamaktır. Aynı zamanda konuşma sırasında doğru kelimeleri seçme de zorlanan hasta da alzheimer olma riski vardır.
Kişinin davranışsal yapısına göre farklılık gösteren bazı ekstrem durumlar söz konusu olabilir. Bunlar ani öfkelenme, sosyalleşmeden uzaklaşma, ani krizler gibi sorunlardır.
Öte yandan alzheimer hastalarının eklem bölgelerinde titremeler görülmeye başlanır. Genelde bu titremeler dairesel şeklindedir. Eklem bölgesi tutulduğunda veya bir nesne ile desteklendiğinde titreme durur.
Fark edilen belirtilerle orta evre:
Belirtilerin artmaya başladığı ve artık kolaylıkla gözlemlenebildiği evredir. Alzheimer gündelik hayatı direkt olarak etkilemeye başlar ve hasta yakınları artık bunu farkedebilecektir. Unutkanlık artışı gözlemlenen hasta da, yakın geçmiş aralıklı gider gelir.
Zihninden silinen yakın geçmişi hatırlamaya çalışan hasta, sanki son günler hiç yaşanmamış edasıyla yaşamını sürdürür. Bu evrede hastalığı ne kadar erken teşhis ederseniz o kadar iyidir. Alanında uzman doktorlara başvurmanızı tavsiye ediyoruz.
Bu evre de hasta, kişisel temizliğini önemsemez hale gelir ve bu eylemleri gerçekleştirmeyi unutur. I. derece yakınları tarafından yardım gerekebilir. Gündelik yaşantısını idame ettiremeyen hasta yavaş yavaş kontrolü kaybeder ve bir üst evre olan “geç evre” dönemine girer.
Hasta orta evre süresince hırçın olabilir, asabi davranışlarda bulunabilir, idrar ve dışkı gibi biyolojik atıklarının çıkışını kontrol edemeyebilir. Hasta orta evre süresi boyunca eskisine göre daha inatçı tavırlar sergiler.
Ayrıca belirtelim: alzheimer hastalarına nöroloji uzmanları, psikiyatri uzmanları gibi doktorlar hizmet verirler.
En şiddetli alzheimer belirtileri gözlenir: Geç evre:
Bu dönem de hasta, alzheimer rahatsızlığını en üst seviye de yaşar. Hasta yaşantısını tek başına sürdüremez ve yardımsız ihtiyaçlarını karşılayamaz. Beyin yapısındaki bozulmalar artarak devam eder ve alzheimer belirtilerinde artık daha çok artış görülür.
Bağışıklık sisteminde zayıflama olur ve hasta, mikrop kapmaya daha yatkın hale gelir. Kendini ifade etme yetisini yavaş yavaş kaybeder. Elleri ve ayakları titremeye başlar ve istem dışı hareket edebilir. I. derece yakınlarını bile tanıyamaz.
Bu evrenin son dönemlerine doğru hasta, yatağa bağımlı hale gelir ve Yaşantısının ondan beklediği sorumlulukları yerine getiremez. Gün içerisinde sakin ve sessiz davranışlar gözlemlenir. İdrar ve dışkı salınımını kontrol etme oranı %0-5’tir. Kendi kendini besleyemez hale gelir. Birebir konuşmalara tepki vermez ve anlama kapasitesini yitirir.
Alzheimer hastalığı yaşı büyük dedelerimiz ve ninelerimiz için gerçekten çok büyük bir sorundur. Bu durumda olan hastalar için şifa diliyoruz.
